DERGAHLAR - YAHYA EFENDI DERGAHI

Bu yapı ile ilgili bilgiler www.tas-istanbul.com sayfamızdadır. Beşiktaşlı Yahya Efendi, Molla Şeyhzade (d. 1495, Trabzon - ö. 1571, İstanbul), Osmanlı mutasavvıf, alim ve şairi. Sultan I. Süleyman devrinde İstanbul’da müderrislik yapmış olan Yahya Efendi, devrinin tanınmış alimlerindendir. Osmanlı sarayı ile yakın ilişkileri oldu ve hayatı boyunca Kanuni tarafından kendisine danışıldı. Emekli olduktan sonra Beşiktaş’ta pek çok bina inşa ettirip vakıflar kurdu, bölgeyi ağaçlandırarak mesire yerine dönüştürdü.

Beşiktaş ile Ortaköy arasında Yahya Efendi Tekkesi adıyla anılan türbesi bulunur. İstanbul evliyasından olan Yahya Efendi, İstanbullu denizcilerin inanışına göre Boğaz’ın dört manevi bekçisinden birisidir (diğerleri Aziz Mahmud Hüdayi, Yuşa Peygamber, Telli Baba)

Trabzon’da 1495 yılında dünyaya geldi. Uzun süre Trabzon’da kadılık yapan Amasyalı Ömer Efendi ile Trabzonlu Afife Hatun’un oğludur. Dünyaya geldiği günlerde, Trabzon’da vali olarak bulunan Şehzade Selim’in de ilk oğlu dünyaya gelmişti. Şehzade Selim’in eşi Ayşe Hafsa Sultan’ın sütü kesildiği için bebeği Süleyman’ı Yahya Efendi’nin annesi Afife Hatun emzirdi. Bundan dolayı Yahya Efendi, Kanuni Sultan Süleyman'ın süt kardeşidir.

Okul çağına geldiğinde babası Kadı Ömer Efendi ile birlikte çeşitli hocalardan Trabzon’da yedi yıl ders gören Yahya Efendi, daha sonra öğrenimine devam etmek için İstanbul’a geldi. İki yıl süreyle Osmanlı Devleti’nin şeyhülislamı Zenbilli Ali Efendi’nin sohbetlerine katıldı. 1526’da Zenbilli Ali Efendi’nin ölümünden sonra Canbaziye Medresesi’nde müderris oldu. Bu göreve gelmesinden sonra halk arasında “Molla Şeyhzade" olarak anılmaya başladı.

İslami ilimler, tıp, geometri gibi konularda söz sahibi olan Yahya Efendi, İstanbul’daki çeşitli medreselerde görev yaptıktan sonra, 1553 senesinde, İstanbul’un ilk yüksek öğretim kurumu olan Sahn-ı Seman medreselerinden birinde müderrislik yaptı. Kanuni’nin oğlu Şehzade Mustafa’yı boğdurması ve Mustafa’nın annesi Mahidevran Sultan’ı saraydan uzaklaştırması üzerine padişaha mektup yazıp "yaptığı hareketin yanlış olduğunu bildirerek Mahidevran Sultan’a merhamet etmesini" istedi; bu hareketiyle Kanuni’yi kızdıran Yahya Efendi, medresedeki görevinden azledildi ve emekli edildi.

Emekli edilmesinden sonra inzivaya çekilen Yahya Efendi, Beşiktaş’ta deniz kenarında bir bahçe satın alarak kendisine bir ev ve mescit yaptırdı. Zamanla evin etrafında; medreseler, hamam ve orada kalanların barınacakları odalar ve yol üzerinde bir çeşme yaptırarak “Hızırlık” adını verdiği bir külliye meydana getirdi. Kendi yaptırdığı medreselerde tıp ve İslam bilimleri öğretti. Yaptırdığı yapıların hizmete devam etmesi için vakıflar kurdu ve önemli gelir kaynakları sağladı. Askeri ve mülki erkân, tüccarlar ve özellikle gemiciler, Yahya Efendi’nin yaşadığı tekkesini ziyaret ederler, hediye ve adak gönderirlerdi. Ziyaretçilerine bol ikramda bulunan Yahya Efendi, gelen adak ve hediyeleri çeşitli yerlerde mescit, medrese, hamam gibi binalar inşa etmek ve bahçe bakımı işleri için kullanırdı. İnşaat işlerini bizzat kendisi yapardı.

Şiir ile de ilgilenen Yahya Efendi “Müderris” mahlasıyla tasavvufi şiirler yazmıştır ve bir divanı vardır. Şerif Hatun ile evli bulunan Yahya Efendi'nin İbrahim ve Ali isminde iki oğlu vardır.

1569 senesi Zilhicce ayında Kurban Bayramı gecesinde Beşiktaş'taki dergahında kurban bayramı gecesi hayatını yitirdi. Cenaze namazını, bayram namazını müteakip Süleymaniye Camii'nde devrin şeyhülislamı olan Ebussuud Efendi kıldırmıştır. Daha sonra cenaze Beşiktaş'taki dergahında hazırlamış olduğu mezara defnedildi. Kabri üzerindeki türbe 1571 yılında Sultan II. Selim tarafından Mimar Sinan’a yaptırılmıştır.

Ölümünden sonra da şöhreti devam eden Yahya Efendi’nin adı denizcilikle ilgili bir çok hikayede geçer ve İstanbullu denizciler onun İstanbul Boğazı'nın dört manevi bekçisinden birisi olduğuna inanırlar. Diğerleri Üsküdar’da Aziz Mahmut Hüdayi, Beykoz’da Yuşa Peygamber, Sarıyer’de Telli Baba’dır. Türbe ve tekkesinin civarı ölümden sonra onunla komşu olmak isteyenlere ait binlerce mezarla doludur.

ÇEŞMELER - RUMELİ YAKASI ÇEŞMELERİ

Bu yapılara ait bilgiler www.tas-istanbul.com sayfamızdadır. Arnavutköy Beyhan Sultan Çeşmesi, Beşiktaş Abbas Ağa Çeşmesi, Beşiktaş Abbasağa Hamidiye Çeşmesi, Beşiktaş Asariye Hamidiye Çeşmesi, Beşiktaş Azmi Ağa Çeşmesi, Beşiktaş Bezmi Alem Valide Sultan Çeşmesi, Beşiktaş Cihannüma Mehmet Bey Çeşmesi, Beşiktaş Ertuğrul Tekke Çeşmesi, Beşiktaş Kadın Efendi Çeşmesi, Beşiktaş Taşbasamak Sokağı Çeşmesi, Beşiktaş Yahya Efendi Çeşmesi, Beyoğlu Çukurcuma Ömer Ağa Çeşmesi,Büyükdere Ali Bey Çeşmesi, Büyükdere Cezayirli Hasan Paşa Çeşmesi, Büyükdere Damatzade Çeşmesi, Büyükdere Hacı Mustafa Efendi Çeşmesi, Camialtı Çorlulu Ali Paşa Şadırvanı, Cihangir Camii Çeşmesi, Cihangir Yokuşu Çeşmesi, Dolmabahçe Mehmet Emin Ağa Çeşmesi, Dolmabahçe Sahil Çeşmesi, Emirgan Boyacıköy Mahmut Han Çeşmesi, Emirgan Boyacıköy Mahmut Han Çeşmesi – Safsaf, Emirgan Boyacıköy Meydan Çeşmesi, Emirgan Boyacıköy Sultan II.Mahmut Çeşmesi, Emirgan Camii Avlu Çeşmesi, Emirgan Hamid-i Evvel Çeşmesi, Fındıklı Hacı Beşir Ağa Çeşmesi, Fındıklı Zevk-i Kadın Çeşmesi, Galata Adile Sultan Şadırvanı, Galata Bereketzade Camii Çeşmesi, Galata Bereketzade Meydan Çeşmesi, Galata Lüleci Hendek Sokağı Çeşmesi, Galata Matbah-ı Emini Hasan Ağa Çeşmesi, Galata Mevlevihanesi Çeşmesi, Harbiye Cemil Topuzlu Tiyatrosu Çeşmesi, Hasköy Adsız Çeşme, Hasköy Çeşmesi, Hasköy Eyüp Ağa Çeşmesi, Hasköy Mustafa Ağa Çeşmesi,İstinye Ahmet Şemsettin Efendi Çeşmesi, İstinye Bayram Çavuş Çeşmesi, İstinye İskele Çeşmesi, Kabataş Hekimoğlu Ali Paşa Çeşmesi, Kabataş Silahtar Yahya Çeşmesi, Karaköy Arap Camii Çeşmesi, Karaköy Kemankeş Çeşmesi, Kasımpaşa Büyük Hamam Arkası Çeşmesi, Kasımpaşa Camii Kebir Çeşmesi, Kasımpaşa Cezayirli Hasan Pasa Çeşmesi - Nalıncı Mektep, Kasımpaşa Cezayirli Hasan Pasa Çeşmesi -Camii Kebir, Kasımpaşa Feyzullah Efendi Çeşmesi, Kasımpaşa Gedik Abdi Kaptan Çeşmesi, Kasımpaşa Sadrazam Güzelce Ali Pasa Çeşmesi, Kasımpaşa Güzelce Kasım Paşa Şadırvanı, Kasımpaşa Hacı Ferhat Çeşmesi, Kasımpaşa Hacı Hüseyin Pasa Çeşmesi, Kasımpaşa Hamidiye Çeşmesi, Kasımpaşa Hazinedar Fesahat Usta Çeşmesi, Kasımpaşa Kıblelizade Mehmet Bey Çeşmesi, Kasımpaşa Kulaksız Emir Efendi Çeşmesi, Kasımpaşa Küçük Hüseyin Paşa Çeşmesi, Kasımpaşa Piyale Paşa Şadırvanı, Kasımpaşa Seferikoz Çeşmesi, Kasımpaşa Silahtar Yakup Ağa Çeşmesi, Kasımpaşa Sultan III.Murat Çeşmesi,Kasımpaşa Sururi Camii Çeşmesi, Kasımpaşa Tersane Emini Hacı Ahmet Ağa Çeşmesi – Kızılay,  Kasımpaşa Tersane Emini Hacı Ahmet Ağa Çeşmesi - Kadı.Mehmet, Kasımpaşa Tersane Emini Hacı Ahmet Ağa Çeşmesi – Tepebaşı, Kasımpaşa Turabi Baba Çeşmesi, Kasımpaşa Uzun Piyale Çeşmesi – Nalıncı, Kasımpaşa Uzun Piyale Çeşmesi -Kadı Mehmet, Kasımpaşa Vuslat Kadın Çeşmesi, Kireçburnu Mahmut Han Çeşmesi, Kuruçeşme Beyhan Sultan Çeşmesi, Kuruçeşme Köprülü Hemşiresi Çeşmesi, Maçka Sultan II.Abdülhamit Çeşmesi, Ortaköy Damat İbrahim Paşa Çeşmesi, Rumelihisarı Benlioğlu Ahmet Reşit Çeşmesi, Rumelihisarı Damat İbrahim Paşa Çeşmesi, Rumelihisarı İbrahim Efendi Çeşmesi, Rumelihisarı Kale Çeşmesi, Rumelihisarı Rakımpaşa Çeşmesi, Rumelikavağı Rüznameci İbrahim Efendi Çeşmesi, Sarıyer Aralık Suyu Çeşmesi, Sarıyer Ayazma Çeşmesi, Sarıyer Dilsiz Süleyman Ağa Çeşmesi, Sarıyer Horozlu Ayazma Çeşmesi, Sarıyer Yenimahalle Hasan Pasa Çeşmesi, Tarabya Sultan II.Mahmut Çeşmesi, Tophane Bilal Ağa Çeşmesi, Tophane Defterdar Çeşmesi Sultan Mahmut, Tophane Defterdar Yokuşu Çeşmesi, Tophane Firuz Ağa Topçubaşı Çeşmesi, Tophane Kılıç Ali Paşa Şadırvanı, Tophane Meydan Çeşmesi, Yeniköy Mihrişah Valide Sultan Çeşmesi, Yıldız Hamidiye Camii Çeşmesi, Yıldız Hamidiye Çeşmesi I, Yıldız Hamidiye Çeşmesi II, Yıldız Hamidiye Çeşmesi III, Yıldız Hamidiye Çeşmesi IV, Yıldız Hamidiye Çeşmesi V, Yıldız Sarayı Çeşmesi I, Yıldız Sarayı Çeşmesi II,