ÇAKMAKÇILAR BÜYÜK YENI HAN
Büyük Yeni Han; İstanbul
Suriçi’nde Mahmutpaşa Çakmakçılar
Yokuşu, Sandalyeciler ve Çarkçılar sokakları arasındadır. 1764'de Sultan
III.Mustafa tarafından Mimar Mehmet Tahir Ağa’ya inşa ettirilmiştir. Avlu
duvarında bugün sadece bulunduğu çerçeve kalmış olan kitabesinin ne olduğu
bilinmemektedir. Eski kaynaklar bu kitabede inşa tarihi olan 1764 ile III.
Mustafa ve mimarının adının yazılı olduğunu kaydederler. Hanın planı düzgün
olmayan bir dikdörtgen şeklindedir. Üç katlı olan bu yapının biri 42 m. diğeri
ise 25 m. uzunluğunda iki avlusu olup bu avlulara üç ayrı yerden girilmektedir.
Avlular birbirlerine kemerli ve beşik tonozlu geçitlerle bağlanırlar ve her
katta üç taraftan yuvarlak kemerli revaklarla çevrilidir. Zemin ve birinci
katlarda 58’er, ikinci katta ise 57 odası bulunmaktadır. Dış tarafta ise 40
dükkan vardır. Çakmakçılar Yokuşundaki cephedeki giriş ana giriştir. Çok
hareketli olan bu cephede yokuşun eğiminden dolayı zemin kat üzerinden başlayan
ve cephe boyunca devam eden beş çıkma yapılmıştır. İkinci katta bu çıkmalar
konsollarla biraz daha genişletilerek cephede daha bir hareketlilik
sağlanmıştır. Cephedeki pencereler dikdörtgen taş sövelerin üzerinde sağır
sivri kemerlerle dekore edilmiştir. Sandalyeciler sokağına bakan uzun cephenin
üst tarafında bir kuş evi ve maşallah yazısı bulunur. Çakmakçılar tarafındaki
köşesinde bir çıkma bulunur buradan itibaren bütün sokak boyunca cephe düzdür.
Buradaki odalar dükkanların gerisinde kaldığı için pencereleri avluya
açılmaktadır. Daha sonraları bu dükkanlar arkadaki odalarla aradaki duvar
yıkılarak birleştirilmiştir. Çarkçılar sokağındaki cephe yolda eğim
olmamasından dolayı düzdür. Yalnız bu cephe Çakmakçılar ile birleşirken kot
farkı meydana geldiğinden dolayı iki kata iner. Hanın bütün cephe mimarisinde
kefeki taşı arasında iki sıra tuğla hatıllar kullanılmıştır. Hanın her iki
avlusundaki revakların üzerleri beşik ve çapraz tonoz ile örtülüdür. Odaların
üst örtüleri ise çapraz tonozdur. Büyük Yeni Han yapıldığında içeride sarraf
dükkanlarının bulunduğu bilinmektedir. Hatta ticaret sicil kayıtlarına göre Emekli
Sandığına bağlı olan günümüzde bulunmayan memurlara borç veren bir kuruluş olan
“Emniyet Sandığı” da burada açılmıştır. Bankalar Caddesindeki hanların
yapılmasından sonra sarraflar buradan ayrılmışlardır. I. Dünya Savaşından
sonraki işgal yıllarında bir müddet işgal kuvvetlerinin karargahı olarak da
kullanılmıştır.