ALLIANCE ISRAELİTE UNIVERSELLE OKULLARI
Osmanlı’da Tanzimat ilan edilmiş.
Günlük hayatta bir takım yenileşmeler var.
Osmanlı Eğitim sitemi babadan kalma.
İlk önce mahalle mektebi, tam ismiyle Sıbyan mektebi.
Genel de 4-5 sürüyor.
Sonra belli bir azınlık medreseye devam ediyor.
Bu işte 4-5 sene sürüyor.
Başka bir eğitim yok.
Batılılaşma gerekli ama eğitim yok.
Osmanlı tabası olan azınlıklarda eğitim için yöntem arıyorlar.
Yahudileri anlatayım.
Yahudi Alliance Israelite Universelle birliği de Paris’te.
Okullar açmak istiyorlar.
Onlarda eski hurafelerden boş inançlardan kurtulmak istiyorlar.
Çağdaş eğitim yapılmasını istiyorlar.
Talmut gibi geleneklerin eğitimini beğenmiyorlar.
Selanik’te o dönem pamuk ticareti ile gelişmiş bir şehir.
Yahudiler bu işten zengin olmuşlar.
Eğitimin gerekliliğini fark ediyorlar.
İlk Yahudi Alliance Okulu Selanik’te açılıyor.
O dönem Osmanlı Yahudileri, hahamlığa bağlı,
Cahil, çocuklarını okula göndermeyen Ladino konuşan,
Çocuklarını erken evlendiren çok tutucu bir cemaat.
Alliance okulları ise bir Yahudi Burjuvazisi yaratmak istiyordu.
Bunun için de eğitim şarttı.
Bu okullarda okuyanlar Fransız Kültürü ile eğitim görüyorlardı.
Kız çocukları mutlaka eğitiliyordu.
Bu okullar Sionizm’e de karşıydı.
Okulların hedefi iyi lisan bilen ve batı dünyasını bilen,
iyi insanlar yetiştirmekti.
Bu okullar daha sonra, İstanbul, İzmir, Gelibolu, Edirne,
Bağdat ve Şam’da açıldılar.
Selanik okulunu finanse eden Dr. Moiz Alatini idi.
İstanbul’u ise Abraham Camando finansördü.
Osmanlı demiryollarını finans e eden,
Baron Mauritz Hirsch bu okullara 1 milyon frank bağışlar.
Bu okullar Osmanlı yaşamına çok şey kattılar.
Sadrazam Talat Paşa Edirne’deki okulda hocalık yaptı.
Yahudi cemaati dışında olan birçok Türk’te bu okullarda okudu.
Üçüncü Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Sadrazam Mahmut Şevket Paşa,
Rıza Teyfik, Türk milliyetçi Yusuf Ziya Ortaç, sosyalist Mihri Belli,
Ressam Avni Lifij.
Fotoğraf İstanbul Hasköy’de bulunan yaşlılar yurdu,
Eski Alliance Okulu.
