SARAÇHANE GAZANFER AĞA MEDRESESİ

Gazanfer Ağa Medresesi; İstanbul Suriçi Saraçhane Atatürk Bulvarı üzerinde Bozdoğan kemerine yaslanmış ve Kovacılar Sokağı ile çevrilmiş yapı adasında 1590 tarihinde Darüs’saade ağası Gazanfer Ağa tarafından inşa ettirilmiştir. Burası minik bir külliyedir. Medrese, sebil, türbe, hazireden meydana gelir.

Vakfiyesi 1596 yılında oluşturulmuş olup  Gazanfer Ağa Sultan III.Murat, Sultan II.Mehmet devirlerinde 30 yıl Darüs’saade ağalığı ve  20 yıl Has Odabaşılık yapmıştır. Gazanfer Ağa 1603 tarihinde vefat edince Külliye Bahçesine bir türbe inşa edilmiştir. Medresenin mimarı Davut Ağa’dır. Davut Ağa Mimar Sinan’ın kalfalarından olup daha sonra mimarbaşı olmuştur. Davut Ağa, yeni Cami,  Cerrah Paşa Camisi, Koca Sinan Paşa Külliyesi ve Sepetçiler Kasrı gibi binaları inşa etmiştir.

Medreseye Kovacılar Sokağı üzerinden girildiğin de dış avluya ulaşılmaktadır. Girişte sağ tarafta Gazanfer Ağa’nın türbesi ve Külliyenin haziresi bulunur. Bu avlunun solunda sebil bulunur. Buradan medrese avlusuna geçilir. Medrese avlusu kare planlı olup revaklarla çevrilmiştir. Medrese U planlı bir şekilde 14 medrese hücresinden meydana gelir. Avluya girişin tam karşısında dershane mescit bulunur. Bu yapı kubbelidir ve Bozdoğan Kemerine yapışıktır. İç avluda altıgen biçimli bir de şadırvan bulunur.

Vakfiyesine göre 16 kişinin eğitim göreceği medresede 1792 yılında 16 kişi, 1869 yılında 23 öğrenci kayıtlı idi. 1914 yılında yapılan teftiş raporu 30 kişiyi kaydetmiştir.

Gazanfer Ağa Medresesi uzun yıllar Şehir Müzesi olarak kullanılmış, 1989 tarihinde ise İstanbul Karikatür Müzesi olarak düzenlenmiştir Yapılan onarım sonunda Mahmut Hüdai vakfına tahsis edilmiştir.

SAMATYA ESEKAPI HADIM İBRAHİM PAŞA MEDRESESİ

Hadım İbrahim Paşa Medresesi; İstanbul Suriçi Samatya İsakapı Mahallesi Etyemez Tekkesi Sokağında Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nin yanında 1560 tarihinde inşa edilmiştir. Medrese Esekapı Medresesi adıyla anılmaktadır.

1560 yılında, Kanuni Sultan Süleyman’ın vezirlerinden Tavaşi adıyla bilinen Hadım İbrahim paşa tarafından yaptırılmıştır. Önce burada bulunan manastır mescide çevrilmiştir, mescidin hemen yanına da bu medrese inşa edilmiştir. Mescidin camiye çevrilmesi ise, Sabih Ali efendi’nin 18.yüzyıl ortalarında mescide bir minber eklenmesiyle olmuştur.

Kanuni’nin kız kardeşi Fatma Sultan ile evlenerek saraya damat olan İbrahim Paşa 1563 yılında vefat etmiştir. Silivrikapı’da bulunan Camisinin haziresine gömülmüştür.

Mimar Sinan ‘ın manastırın mescide çevrilmesinden sonra yeni yapılan binalarla eskiler arasında mimari uyum sağlama konusunda büyük bir başarı gösterdiği kabul edilmektedir. Külliye, bu manada da Bizans ve Osmanlı mimarisinin kaynaştırmıştır.

Kitabesi günümüze gelememiş olan medrese, taş ve tuğladan inşa edilmiştir. Kubbeli ve ocaklı 11 oda ve mescidin karşısındaki kare planlı, büyük ve kubbeli dershaneden oluşmaktadır. Kaynaklarda avluda bir de su kuyusu görülmektedir.

1562 tarihli vakfiyesine göre medresede 10 talebe ve bir bekçi ikamet ederken, 1972 yılında İbrahim Paşa Medresesi’nin on odasından 6’sı kullanılmaktaydı. Başta depremler olmak üzere çeşitli sebeplerle defalarca restore edilmiştir. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Adli Tıp Kurumu içinde yer almaktaydı.

ÇEMBERLİTAŞ NURUOSMANİYE KÜLLİYESİ MEDRESESİ

Sultan Osmanhan veya Nuruosmaniye Medresesi; İstanbul Suriçi Çemberlitaş Molla Fenari Mahallesi Vezir Hanı Caddesi ile Tavukçupazarı Sokağının kesiştiği noktada. 1749 ila 1756 tarihlerinde inşa edilmiş külliyenin bir yapısıdır. Külliye Barok mimari stille inşa edilmiş bir yapılar grubu olup, cami, medrese, imaret, kütüphane, dükkanlar, sebil, çeşme ve türbeden meydana gelir.

Külliye inşasına Sultan I. Mahmut döneminde başlanmıştır. Sultan I.Mahmut şair bir padişahtı. İstanbul’da çok sayıda kütüphane kurmuştur. 1754 tarihinde vefat edince Eminönü’ndeki Hatice Turhan Sultan türbesine gömülmüştür. Sultan I.Mahmut’un vefatından sonra Sultan III.Osman tarafından külliye bitirtilmiştir. Sultan III.Osman ağabeyinin vefatı ile çok genç yaşta tahta çıkmış ve 1757 yılında vefat etmiştir. O da Eminönü’ndeki Sultan II.Mustafa Türbesine gömülmüştür.

Külliye 1749 yılında başlanıp inşaatı çeşitli sebeplerden dolayı aksamıştır. Toplam 7 yılda bitirilmiştir. Kitabesinde 1756 tarihi okunmaktadır. Medresenin mimarı konusunda çeşitli bilgiler bulunmaktadır.

Medrese Külliyenin güneydoğusunda kalmakta olup giriş kapısı Cami avlusunadır. Cami barok bir mimari sayılsa da medrese 12 göz hücresi ile klasik Osmanlı Medrese mimarisinin dışına çıkmamıştır. Revaklı dikdörtgen bir avlu etrafına dizilmiş 12 hücre bulunmaktadır. 1792 yılında yapılan inceleme de 19 öğrenci kayda geçmiş olup 1869 tarihinde 34 kişiye çıkmıştır. 1914 tarihindeki teftişte ise 56 talebe sayılmıştır. Günümüzde Eminönü Yatılı Kuran Kursu olarak faaliyet göstermektedir. 

KÜLLİYELER - İSTANBUL KÜLLİYELERİ

Ayasofya  Ayasofya Külliyesi, Beşiktaş Sinan Paşa Külliyesi, Beyazıt Sultan II Beyazıt Külliyesi, Çemberlitaş Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Külliyesi, Çemberlitaş       Çorlulu Ali Paşa Külliyesi, Çemberlitaş Mahmutpaşa Külliyesi, Çemberlitaş Koca Sinan Paşa Külliyesi, Çemberlitaş    Atik Ali Paşa Külliyesi, Çemberlitaş Köprülü Mehmet Paşa Külliyesi, Çemberlitaş Nuriosmaniye Külliyesi, Edirnekapı Mihrimah Sultan Külliyesi, Eminönü Yeni Cami Külliyesi, Eminönü Hamidiye Külliyesi, Eyüp Eyüp Sultan Külliyesi, Eyüp Zal Mahmut Paşa Külliyesi, Eyüp Şahsultan Külliyesi, Eyüp Mihrişah Sultan Külliyesi, Eyüp Çorlulu Köse Bahir Külliyesi, Fatih Sultan Mehmet Külliyesi, Fatih Yavuz Sultan Selim Külliyesi, Fatih Hafız Ahmet Paşa Külliyesi, Gülhane Hacı Beşir Ağa Külliyesi, Haseki Cerrah Mehmet Paşa Külliyesi, Haseki Haseki Sultan Külliyesi, Haseki Bayrampaşa Külliyesi, Haseki Davut Paşa Külliyesi, Kadırga Sokollu Mehmet Paşa Külliyesi, Kasımpaşa Büyük Piyale Paşa Külliyesi, Kocamustafa Paşa Hekimoğlu Ali Paşa Külliyesi, Kocamustafa Paşa Sümbül Efendi Külliyesi, Laleli III.Mustafa Külliyesi, Saraçhane Amcazade Hüseyin Paşa Külliyesi, Saraçhane Damat Nevşehirli İbrahim Paşa Külliyesi, Saraçhane Şehzade Mehmet Külliyesi, Saraçhane Gazanfer Ağa Külliyesi, Sultanahmet Sultan I.Ahmet Külliyesi, Süleymaniye Kanuni Sultan Süleyman Külliyesi, Tophane Kılıç Ali Paşa Külliyesi, Topkapı Gazi Kara Ahmet Paşa Külliyesi, Üsküdar Kösem Sultan Çinili Külliyesi, Üsküdar Mihrimah Sultan Külliyesi, Üsküdar Nurbanu Valide-i atik Külliyesi, Üsküdar Şemsi Ahmet Paşa Külliyesi, Üsküdar Yeni Valide Külliyesi, Üsküdar Aziz Mahmut Hüdai Külliyesi, Üsküdar Ahmediye Külliyesi, Vefa Şeyh-Ebul Vefa Külliyesi, Vefa Recai Efendi Külliyesi, Vezneciler Kuyucu Murat Paşa Külliyesi,Vezneciler Sadresbak Seyyit Hasan Paşa Külliyesi,